Wspaniałe wieści z Luksemburga! TSUE po stronie polskich konsumentów. Trybunał wydał dziś wyrok w sprawie o sygnaturze akt C-260/18, której przedmiotem jest spór pomiędzy kredytobiorcami będącymi konsumentami, a bankiem z tytułu umowy kredytu indeksowanego do waluty obcej.
Przedmiotem postępowania było pytanie prejudycjalne SO w Warszawie:
1) Czy jeśli skutkiem uznania określonych postanowień umownych, określających sposób spełnienia świadczenia przez strony (jego wysokość), za nieuczciwe warunki umowne w rozumieniu dyrektywy [Rady] 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich miałby być niekorzystny dla konsumenta upadek całej umowy, możliwe staje się wypełnienie luk w umowie nie w oparciu o przepis dyspozytywny stanowiący jednoznaczne zastąpienie nieuczciwego warunku, ale w oparciu o przepisy prawa krajowego, które przewidują uzupełnienie skutków czynności prawnej wyrażonych w jej treści również przez skutki wynikające z zasad słuszności (zasad współżycia społecznego) lub ustalonych zwyczajów?
2) Czy ewentualna ocena skutków upadku całej umowy dla konsumenta powinna następować przy uwzględnieniu okoliczności istniejących w chwili jej zawarcia, czy też w chwili zaistnienia sporu pomiędzy stronami odnośnie do skuteczności danej klauzuli (powołania się przez konsumenta na jej abuzywność) i jakie ma znaczenie stanowisko wyrażane w toku takiego sporu przez konsumenta?
3) Czy możliwe jest utrzymanie w mocy postanowień stanowiących w myśl norm dyrektywy 93/13/EWG nieuczciwe warunki umowne, jeśli przyjęcie takiego rozwiązania byłoby w chwili rozstrzygania sporu obiektywnie korzystne dla konsumenta?
4) Czy uznanie za nieuczciwe postanowień umownych określających wysokość i sposób spełnienia świadczenia przez strony może prowadzić do sytuacji, w której ustalony na podstawie treści umowy z pominięciem skutków nieuczciwych warunków kształt stosunku prawnego odbiegać będzie od objętego zamiarem stron w zakresie obejmujących główne świadczenie stron, w szczególności – czy uznanie za nieuczciwe postanowienia umownego oznacza, że możliwe jest dalsze stosowanie innych, nieobjętych zarzutem abuzywności postanowień umownych, określających główne świadczenie konsumenta, których uzgodniony przez strony kształt (wprowadzenie ich do umowy) był nierozerwalnie związany z zakwestionowanym przez konsumenta postanowieniem?”.
W dniu z 14 maja 2019 r. została wydana opinia Rzecznika Generalnego, która była dla polskich kredytobiorców mających tzw. kredyty „frankowe” bardzo korzystna. Dzisiejszy wyrok potwierdza w całej rozciągłości prokonsumneckie stanowisko Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Oto streszczenie najważniejszych tez:
- Sąd nie może uzupełniać umowy, wstawiając w miejsce usuniętych przepisów zapisów wynikających ze zwyczajów (co jest często postulowane przez pełnomocników banków)
- Sąd ocenia abuzywność z urzędu (potwierdzono to po raz kolejny)
- Utrzymanie w mocy postanowień abuzywnych wymaga wyraźnej zgody konsumenta (sąd nie może utrzymać w mocy postanowień umownych np. na żądanie banku, np. ze względu na argumenty pełnomocnika banku przedstawiające irracjonalną tezę, iż zostawienie w umowie zapisów abuzywnych będzie bardziej korzystne niż unieważnienie całej umowy)
- Sąd zgodnie z prawem ocenia czy utrzymanie umowy jest możliwe po eliminacji z umowy przepisów uznanych za abuzywne.
- Jeśli konsument żąda unieważnienia umowy (np. formułując takie żądnie w pozwie), to sąd nie jest uprawniony do badania, czy jest to dla niego korzystne.
Wyrok TSUE otwiera, jak się można spodziewać, drogę szybszych i efektywniejszych postępowań w sprawach frankowych. Poniżej link do komunikatu TSUE.
https://curia.europa.eu/jcms/jcms/p1_2434860/pl/