Kolejne pomyślne informacje dla kredytobiorców posiadających kredyty indeksowane lub denominowane wynikają z najnowszego orzeczenia Sądu Najwyższego zapadłego dnia 7 listopada 2019 r. w sprawie o sygnaturze akt: IV CSK 13/19.
Sąd Najwyższy orzekł, że Nie można utożsamiać wyboru banku i oferty z indywidualnym negocjowaniem umowy kredytu bankowego.
Warto w tym miejscu przybliżyć, jaki był stan faktyczny (w dużym uproszczeniu) procedowanej sprawy przez sądy dwóch pierwszych instancji.
Kredytobiorcy w 2007 roku zaciągnęli kredyt hipoteczny złotowy. W 2008 roku na mocy aneksu dokonano przewalutowania z waluty polskiej na CHF.
Sąd Okręgowy w Bydgoszczy na podstawie art. 385 (1) kc oddalił powództwo, wskazując, że umowa była negocjowana indywidualnie. Natomiast zdaniem sądu decyzja o przewalutowaniu była podjęta świadomie w drodze indywidualnych ustaleń. Sąd pierwszej instancji uznał również za nietrafny zarzut niezgodności z prawem (charakter abuzywny) aneksu.
Druga instancja, czyli Sąd Apelacyjny w Gdańsku podzielił argumenty sądu I instancji, które dotyczyły charakteru postanowień i ważności umowy. Oddalił więc apelację powodów jako niezasadną.
Niezgadzająca się z powyższym rozstrzygnięciem strona powodowa zdecydowała się na wniesienie skargi kasacyjnej do Sądu Najwyższego. Sądowi pierwszej i drugiej instancji zarzucono głównie naruszenie wykładni art 385 (1) kc, art. 65 kc w związku z Dyrektywą 93/13 EWG.
Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej uchylił wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania sądowi II instancji.
Zgodnie z doniesieniami medialnymi sędzia sprawozdawca w osobie Tomasza Szanciło, wskazał, iż istotą problemu w tej sprawie było ustalenie charakteru aneksu do umowy kredytu złotowego z oprocentowaniem WIBOR w walucie polskiej.
Problem powstał przy przewalutowaniu kredytu, tj. zamianie kredytu złotowego w kredyt we frankach szwajcarskich. Sąd Najwyższy nie zgodził się z sentencją wyroków Sądu Okręgowego i Sądu Apelacyjnego, iż aneks nie zawierał klauzul niedozwolonych.
Nie było indywidualnych ustaleń między stronami.
Nie można utożsamiać wyboru banku i oferty z indywidualnym postanowieniem aneksu.
Powyższe stwierdzenie Sądu Najwyższego ma bardzo duże znaczenie praktyczne dla toczących się przed sądami w całej Polsce procesów dotyczących kredytów powiązanych z kursem waluty obcej.
W większości naszych spraw sądowych (prowadzonych w imieniu naszych Klientów) jednym z najczęściej spotykanych argumentów przytaczanych przez pełnomocników banku jest „rzekome” indywidualne negocjowanie postanowień umowy, które w rzeczywistości sprowadzało się jedynie do wyboru gotowego produktu bankowego. Należy zdecydowanie podkreślić, że umowy kredytu indeksowanego do kursu waluty obcej lub kredytów denominowanych w walucie obcej zawierane były przy użyciu wzorców umownych. Kredytobiorcy mogli jedynie „negocjować” podstawowe parametry finansowe takie jak wysokość kwoty kredytu, prowizję, czy też wysokość marży. Na pozostałe zapisy umowne, a zwłaszcza te dotyczące klauzul przeliczeniowych odnoszących się do tabel kursowych banku, kredytobiorcy nie mieli żadnego wpływu.
Wracając jednak do procedowanej sprawy należy zastanowić się jakie skutki prawne może mieć uznanie postanowień aneksu przelutowującego za niedozwolone.
Trzeba mieć na względzie wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 3 października 2019 r., C-260/18 – według SN – nie można zastępować wadliwych postanowień umownych innymi zapisami.
Powoduje to, że zakestionowane przez stronę powodową postanowienie aneksu nie może być zastąpione żadnym innym. Skutek wyeliminowania niezgodnych z prawem klauzul spowoduje, że cały aneks jest nieważny albo po wyeliminowaniu abuzywnych klauzul – reszta aneksu obowiązuje.
Możliwe są dwa rozwiązania:
- Jeśli aneks ważny w pozostałej części to mamy do czynienia z kredytem złotowym z oprocentowaniem LIBOR,
- Jeśli cały aneks jest nieważny, co spowoduje, że następuje powrót do stanu sprzed podpisania aneksów, czyli spłatę kredytu w złotych z oprocentowaniem WIBOR.
Oba powyższe rozwiązania są korzystne dla kredytobiorców, gdyż prowadzą do eliminacji z umowy „elementu frankowego”.
Cieszymy się z prężnego rozwoju korzystnej dla konsumentów linii orzeczniczej Sądu Najwyższego.
Widać, że wyrok TSUE w sprawie C-260/18 ma duży i pozytywny patrząc z perspektywy kredytobiorców frankowych wpływ na rozważania polskich sądów.
Mamy nadzieję, że przedmiotowe orzeczenie Sądu Najwyższego przyczyni się do szybszego procedowania spraw „frankowych” zawisłych przed sądami w całym kraju.